Yn ein strategaeth 10 mlynedd newydd, Treftadaeth 2033, rydym yn disgrifio sut y byddwn yn helpu i drawsnewid treftadaeth drwy ein menter lle strategol.

Bydd Treftadleoedd yn rhoi treftadaeth wrth wraidd dulliau lleol i roi hwb i falchder mewn lle, adfywio economïau lleol a gwella cysylltiad pobl â'r lleoedd y maent yn byw ac yn gweithio ynddynt ac yn ymweld â nhw.

Dros y deng mlynedd nesaf, byddwn yn buddsoddi £200miliwn i gefnogi 20 o leoedd ar draws y DU.

Ym mis Hydref 2025, cyhoeddon ni chwe Lle Treftadaeth newydd:

•    Barking a Dagenham, Llundain
•    Glannau Hanesyddol Belfast, Gogledd Iwerddon
•    Dudley, Gorllewin Canolbarth Lloegr
•    Ynysoedd Orch, yr Alban
•    Tameside, Manceinion Fwyaf
•    Ynys Môn, Gogledd Cymru

Ar y dudalen hon ac yn yr adroddiadau atodedig, rydym yn manylu ar y dadansoddiad meintiol a'r wybodaeth leol (ffactorau ansoddol) a gefnogodd ddewis y lleoedd hyn a dyluniad y fenter strategol.

Fframwaith newydd ar gyfer lle a threftadaeth

Mae ein fframwaith Treftadleoedd yn seiliedig ar dair egwyddor i nodi lleoliadau lle gallai ein buddsoddiad gael yr effaith gryfaf:

• Angen: lleoedd sydd â threftadaeth mewn perygl o gael ei cholli, ei difrodi neu ei hesgeuluso, lle mae diffyg capasiti yn y sector ac mae’r gymuned yn wynebu heriau lluosog.
• Cyfle: ffactorau lleol, megis digwyddiadau ac ariannu, a all weithredu fel lluosyddion ar gyfer buddsoddi ac effaith.
• Potensial: ansawdd a math o dreftadaeth, profiad blaenorol a seilwaith, sy'n gwneud llwyddiant ac effaith yn fwy tebygol.

Ffactorau meintiol

Roedd y data a ddadansoddwyd gennym yn cynnwys:

• Mynegai Treftadaeth diwygiedig Cymdeithas Frenhinol y Celfyddydau (RSA) (sy'n nodi angen)
• Mynegeion Amddifadedd Lluosog (sy'n nodi angen)
• buddsoddiad blaenorol y Gronfa Treftadaeth (sy'n nodi angen)
• buddsoddiadau seiliedig ar le eraill (sy'n nodi cyfleoedd)

Trwy ddadansoddi angen yn feintiol roedd modd i ni greu rhestr fer o’r 374 o ardaloedd awdurdod lleol ar draws y DU er mwyn i'n timau lleol ddadansoddi’r potensial a’r cyfleoedd yn fanylach. Yna cytunodd ein chwe phwyllgor a'n Bwrdd Ymddiriedolwyr ar y dewis terfynol o leoedd ar gyfer ymyrraeth strategol wedi’i thargedu dros oes Treftadaeth 2033.

Ein Treftadleoedd cyntaf

Ym mis Hydref 2023, cyhoeddon ni'r naw lleoliad cyntaf:

•    Stoke-on-Trent
•    Caerlŷr
•    Swydd Durham
•    Gogledd-ddwyrain Swydd Lincoln
•    Torbay
•    Medway
•    Glasgow
•    Ardal Cyngor Dinas Armagh, Banbridge a Craigavon
•    Castell-nedd Port Talbot

Mae'r data a'r dadansoddiad a lywiodd ddewis y lleoedd hyn ar gael isod:

•    Cam un: crynodeb gweithredol
•    Cam un: methodoleg
•    Cam un: Lloegr
•    Cam un: Gogledd Iwerddon
•    Cam un: Yr Alban
•    Cam un: Cymru
•    Cam un: mapio dadansoddiad lle o fesurau

Mwy o wybodaeth

Dysgu mwy am sut y bydd Treftadaeth 2033 yn helpu sicrhau y caiff treftadaeth ei gwerthfawrogi a'i chynnal ac y gofalir amdani ar gyfer pawb yn y dyfodol.

Rydym yn cynnal ymchwil yn rheolaidd i ddarganfod beth sy'n digwydd yn y sector treftadaeth, ac yn gwerthuso ein gwaith i ddeall yn well y newid yr ydym yn ei wneud. Darllen mwy o'n mewnwelediad.