Cronfa Argyfwng Treftadaeth yn cefnogi cannoedd o sefydliadau ledled y DU Helpodd ein Cronfa Argyfwng Treftadaeth mwy na 950 o sefydliadau ledled y DU i ymdopi â heriau argyfwng coronafeirws (COVID-19).

Dyfarnwyd cyfanswm o 961 o grantiau gwerth £49.8miliwn gennym i helpu staff cymorth y gymuned dreftadaeth, talu costau cynnal a chadw hanfodol a chyfleustodau, a pharatoi i ailagor yn ddiogel.

Mae'r ffigwr yma’n cynrychioli cyfradd llwyddiant o 77% ar draws cyfanswm y ceisiadau a dderbyniwyd.

Dywedodd Ros Kerslake, Prif Weithredwr Cronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol: "Dyma'r argyfwng treftadaeth mwyaf a welais yn ystod fy oes. Effeithiwyd yn ddifrifol ar bob maes treftadaeth a gefnogwn, o ymddiriedolaethau a gerddi bywyd gwyllt i amgueddfeydd a rheilffyrdd hanesyddol. Roedd llawer o'r lleoedd rydym yn eu hadnabod ac wrth ein bodd gyda nhw yn wynebu cau’n barhaol o fewn wythnosau i ddechrau'r clo.

"Sylweddolwyd y byddai angen cefnogaeth sylweddol ar dreftadaeth i oroesi, ac rydym wedi gweithio'n eithriadol o galed i ddarparu achubiaeth a chael grantiau allan o'r drws yn yr amser cyflymaf erioed. Ni allwn achub pawb ac mae heriau o'n blaenau o hyd, ond rydym yn ddiolchgar ein bod, diolch i chwaraewyr y Loteri Genedlaethol, wedi gallu helpu cynifer."

I ble aeth yr arian

Darparodd y Gronfa Argyfwng Treftadaeth grantiau ar hyd a lled y DU, o Ynysoedd Gogledd yr Alban i'r de o Gernyw.  

Y gyfran uchaf o sefydliadau a gefnogir gan grantiau oedd y sefydliadau sy'n rheoli adeiladau a henebion hanesyddol (29%). Dilynwyd hyn yn agos gan dreftadaeth gymunedol ac anniriaethol, megis grwpiau theatr, cymdeithasau diwylliannol a'r rhai sy'n cefnogi sgiliau traddodiadol fel waliau cerrig sych (26%). Derbyniodd amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau 19%, treftadaeth naturiol 14% a safleoedd treftadaeth diwydiannol, morol a thrafnidiaeth 10%.

Sut cafodd yr arian ei wario

Defnyddiwyd grantiau'r Gronfa Argyfwng Treftadaeth ar gyfer popeth o bethau. O  gadw wardeiniaid a gyflogir i ddiogelu rhywogaethau prin a chasglu sbwriel mewn mannau gwyrdd diogel a oedd ar agor drwy'r pandemig, i addasu gwasanaethau i'w darparu'n ddigidol a gweithredu mesurau diogelwch ymwelwyr newydd.

Cymru:

• Defnyddiodd Ymddiriedolaeth Insole Court, y plasty Fictoraidd a gerddi yn Llandaf, Caerdydd, £103,600 i helpu gyda chostau hanfodol, i droi'r caffi'n siop lyfrau ail-law wedi iddyn nhw ailagor.

Defnyddiodd Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt De a Gorllewin Cymru £48,000 i sicrhau y gallai ei wardeiniaid barhau i ofalu am nythfeydd enfawr adar môr prin sy'n nythu ar ynysoedd Sgomer a Sgogwm.

Yng Nghymru, aeth grantiau'r Gronfa Argyfwng Treftadaeth i - adeiladau hanesyddol a henebion: 37%; amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau: 18%; tirweddau a natur: 15%; diwylliant ac atgofion: 13%; diwydiannol, morol a thrafnidiaeth: 13%;  arall: 4%

Llundain a De Lloegr:

• Defnyddiodd Abaty Glastonbury - y dywedwyd ei fod yn lle gorffwys y Brenin Arthur - £217,500 ar gyfer cynnal a chadw'r adfeilion a'r tiroedd gan ragweld ymwelwyr yn dychwelyd, yn ogystal â phrynu PPE a sgriniau amddiffynnol i ailagor yn ddiogel.
• Gyda £60,100, roedd Amgueddfa Gelf + Crefft Ditchling yn gallu dod â'r holl staff yn ôl o'r tu allan, gosod arddangosfa newydd ac ailagor ym mis Gorffennaf.

Yn Llundain a De Lloegr, aeth grantiau'r Gronfa Argyfwng Treftadaeth i - adeiladau hanesyddol a henebion: 32%; diwylliant ac atgofion: 25%; amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau: 20%; tirweddau a natur: 13%; diwydiannol, morol a thrafnidiaeth: 9%; arall: 1%

Canolbarth Lloegr a Dwyrain Lloegr:

• Defnyddiodd Cymdeithas Expats Gwlad Pwyl £30,000 i addasu eu gwasanaethau, gan sicrhau y gallent barhau i gefnogi eu cymuned gynyddol agored i niwed tra'n gweithio o bell.

• Helpodd £247,000 Barc Wicksteed i ddarparu mynediad am ddim i'r parc, staff cyflenwi, costau diogelwch ac yswiriant, a gofalu am ei atyniadau anifeiliaid.

Yng Nghanolbarth Lloegr a Dwyrain Lloegr, aeth grantiau'r Gronfa Argyfwng Treftadaeth i - adeiladau hanesyddol a henebion: 28%; diwylliant ac atgofion: 23%; amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau: 20%; tirweddau a natur: 17%; diwydiannol, morol a thrafnidiaeth: 10%; arall: 2%

Gogledd Lloegr:

• Mae Cymdeithas Cadwraeth Steam Tug Kerne a arweinir gan wirfoddolwyr yn defnyddio £9,600 i gynnal y dynfa – llong weithredol ddiwethaf y Llynges Frenhinol a wasanaethodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf.  
• Defnyddiodd Amgueddfa a Gardd Workhouse ac Amgueddfa'r Carchardai a'r Heddlu, Ripon £40,100 ar gyfer atgyweirio to a chadwraeth a glanhau cyn ailagor ym mis Gorffennaf.

Yng Ngogledd Lloegr, aeth grantiau'r Gronfa Argyfwng Treftadaeth i - ddiwylliant ac atgofion: 35%; adeiladau a henebion hanesyddol: 25%;  amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau: 16%; tirweddau a natur: 12%; diwydiannol, morol a thrafnidiaeth: 10%; arall: 2%

Gogledd Iwerddon:

• Defnyddiodd HereNI, unig sefydliad Gogledd Iwerddon ar gyfer menywod lesbiaidd a deurywiol, £24,000 i gadw eu gwasanaeth cymorth hanfodol yn agored yn ystod y pandemig.

• Buddsoddodd Ymddiriedolaeth Treftadaeth Mourne £52,600 mewn offer ychwanegol i helpu i ddiogelu a diogelu treftadaeth naturiol ym Mynyddoedd Mourne a'r ardaloedd cyfagos ar ôl cynnydd sylweddol yn nifer yr ymwelwyr.

Yng Ngogledd Iwerddon, aeth grantiau'r Gronfa Argyfwng Treftadaeth i - ddiwylliant ac atgofion: 45%; adeiladau a henebion hanesyddol: 14%;  amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau: 14%; tirweddau a natur: 11%; diwydiannol, morol a thrafnidiaeth: 11%; arall: 5%

Yr Alban:

• Mae Ymddiriedolaeth Forth Rivers yn defnyddio £49,200 i ddarparu arferion gwaith diogel, amddiffyniad ychwanegol ac offer i wirfoddolwyr sy'n dychwelyd i lannau afonydd i wneud gwaith cadwraeth hanfodol.
• Helpodd £45,500 gyflogau Rheilffordd Strathspey,  i wneud gwaith atgyweirio a chynnal a chadw hanfodol ar drenau a pheiriannau, a pharatoi ar gyfer ailagor.

Yn yr Alban, aeth grantiau'r Gronfa Argyfwng Treftadaeth i - adeiladau hanesyddol a henebion: 34%; amgueddfeydd, llyfrgelloedd ac archifau: 25%; tirweddau a natur: 16%; diwylliant ac atgofion: 15%; diwydiannol, morol a thrafnidiaeth: 9%;  arall: 1%

Sut arall rydym wedi helpu

Gwnaethom barhau â'n hymrwymiad i'r fwy na 2,500 o brosiectau sydd eisoes yn cael eu datblygu a'u darparu, lle'r oedd ein buddsoddiad yn dod i gyfanswm o dros £1bn. Ar yr un pryd, gwnaethom atal unrhyw Grantiau Treftadaeth newydd y Loteri Genedlaethol tan 2021 i ganolbwyntio ein holl adnoddau ar helpu'r rhai sydd â'r angen mwyaf yn ystod argyfwng COVID-19.

Gwnaethom gyflymu'r ddarpariaeth o'n Menter Sgiliau Digidol ar gyfer Treftadaeth gwerth £1.5m. Roedd hyn yn cynnwys cynhyrchu canllawiau a chyflwyno gweminarau i gefnogi sefydliadau sy'n troi at ddigidol – llawer am y tro cyntaf. A thrwy ein harolwg Agweddau Digidol a Sgiliau ar gyfer Treftadaeth (DASH), roeddem yn gallu nodi pa feysydd yr oedd angen y cymorth mwyaf arnynt gan sefydliadau treftadaeth, a darparu cyngor ac adnoddau yn unol â hynny.

Ac ar ddechrau'r flwyddyn ariannol yma, adnewyddwyd ein hymrwymiad – gwerth £2m – i'n Cofrestr Gwasanaethau Cymorth (ROSS), rhwydwaith o gannoedd o ymgynghorwyr llawrydd a hunangyflogedig, a chyfarwyddo eu cefnogaeth a'u mentora i sefydliadau mewn angen.

Beth sydd nesaf?

Dywedodd Ros Kerslake: "Rydyn ni'n gwybod bod treftadaeth yn dal i wynebu cyfnod heriol o'n blaenau, ac rydyn ni eisiau helpu lle gallwn. Rydym yn cynllunio cyllid a chymorth ychwanegol ar gyfer adferiad a gwydnwch ledled y DU o'r fan a'r lle, a byddwn yn rhannu rhagor o fanylion cyn gynted ag y gallwn."

Cofrestrwch i'n cylchlythyr a dilynwch ni ar y cyfryngau cymdeithasol i gael y diweddariadau diweddaraf